Pages

Sinampura yening kawentenan iwang, ngiring tureksan lan melajah sareng-sareng

Sunday 2 December 2012

SESONGGAN BALI


1. Sesonggan.
 
Sesonggan wit ipun saking kruna 'ungguh', sane mateges linggih, genah, wiadin nongos. Kruna ungguh polih paweweh merupa pangiring (akhiran) "an", dados ungguhan sane mateges janji utawi pati. Kruna ungguhan kasandiang (mengalami perubhan sandi suara) dados unggwan. Sajeroning pangucapan kruna unggwan puniki dados unggan. Selantuir ipun kruna unggan puniki polih pangater (awalan) "sa" dados saunggan, taler kasandiang malih dados songgan. Kruna songgan puniki kadwipurwayang dados sesonggan.

Sesonggan puniki sakadi pelambang kahanan kalih polah jadma, sane kaimbangang ring kahanan kalih polah barang wiadin buron. Umpami : "bedug pengorengan". Pengorengan punika wantah wangun utawi kawentenan ipun sakadi punika bedug, meweh antuk ngelegang mangda asah (lurus / datar). Dados ipun suksmannyane : kaucapang ring anak sane kalintang bengkung tur sigug, nenten dados ajahin.

Ring sor puniki wenten conto sesonggan, luir ipun :
1. Taluh apit batu. Suksmannyane : kaucapang ring anake sane magenah ring genahe sane sukil/keweh, singsal agulikan pacang nemu baya.
2. Abias pasih. Suksmannyane : nenten keni utawi nenten sida antuk ngawilangin katahipun biase ring pasih.
3. Blakas mangan di pisaga. Suksmannyane : sakadi anake maduwe painak muani siteng tur anteng, sakewanten ipun magenah ring pisaga.
4. Ngentungan uyah ke pasih. Suksmannyane : kaucapang ring anake sane mapi-mapi ngicenin barang utawi artha ring anak sane sampun sugih.
5. Kuluk ngongkong tuara ngutgut. Suksmannyane : kaucapang ring anake sane sida mawicara manten (ngomong saja), nanging nenten wenten pakaryanne utawi tindakanne.
6. Ngajahin bebek ngelangi. Suksmannyane : kaucapang ring anake sane mapi-mapi ngajahin anak sane sampun wikan utawi duweg.
7. Ngrebutin balung tan paisi. Suksmannyane : ngrebutin brang nenten wenten isine utawi barang sane nenten malih maguna.
8. Buka gowake ngadanin ibane. Suksmannyane : kaucapang ring anake sane sombong, nyapa kadi aku.
9. Liep-liep lipi gadang. Suksmannyane : kaucapang ring anake sane ring pangarepne jemet pisan, sakewanten sujatinne ipun anak sane nenten becik/jahat.
10. Kutal-kutil ikut celeng. Suksmannyane : kaucapang ring pakaryan sane rasane aluh, sakewanten sujatine nak meweh yen kalaksanayang.

No comments:

Post a Comment

Entri Populer